Lütfetmek nasıl yazılır TDK’ya göre?
Merhaba sevgili üç‑beş arkadaş gibi düşündüğüm değerli okur, gel seninle bir kelime üzerine sohbet edelim: “lütfetmek”. Bu kelimeden bir şiir ümidim yok ama bir dil tutkusuyla yaklaştım — çünkü kelimeler sadece harflerin dizisi değil; bir kültürün, bir nezaket anlayışının, bir estetiğin izini taşır. Şimdi seninle birlikte bu kelimenin kökenine inelim, yazımına dikkat edelim, günümüzle bağını keşfedelim ve belki bir adım ileriye bakalım: ya gelecekte bu kelime hangi hallere evrilebilir?
—
1. “Lütfetmek” ne demek ve doğru yazımı nasıl?
◆ Yazımı:
Türkçede doğru yazımı “lütfetmek” biçimindedir. “lüt‑” kökü + “‑fet‑” eki + “‑mek” mastar eki birleşmiş şekilde yazılır. Bitişik yazılır, ayrı yazılmaz. ([Sorumatik][1])
◆ Anlamı:
Kelimenin anlamı şunlardır:
Birine bir şey vermek, ihsan etmek, bağışlamak. ([Mynet][2])
Bir şey söylemek, bildirmek. ([kelimeler.gen.tr][3])
İzin vermek, müsaade etmek (nesnesiz kullanım). ([Nedir Ne Demek][4])
Yüksek veya saygın bir kimsenin alçak gönüllülük göstermesi, “lütfedip gelmek” ifadesiyle. ([Mynet][2])
◆ Kökeni:
Kelime Arapça “lutf” kökünden gelmektedir; Türkçeye “lütfet‑mek” biçiminde geçmiştir. ([Mynet][2])
Bu kadar bilgiye bakınca, evet: yazımı “lütfetmek” şeklinde olmalı. O halde bundan sonrası için yazarken kafanızda bu temel yerleşmiş olsun.
—
2. Kökeninden günümüze: “lütfetmek”in hikâyesi
Eskiden dilimizde “lütfetmek” gibi kelimeler nezaketin, saygının ince çizgilerini barındırırdı. “Size lütfederim” gibi cümleler, bir karşıdakine statü, değer atfederken kullanılan biçimlerdi. Bu açıdan, kelime yalnızca bir “yardım etme” eylemi değil, sosyal bir jest‑davranış biçimiydi.
Zaman içinde dil sadeleşirken, “lütfetmek” gibi kelimeler biraz edebi ve resmi kullanımın içine çekildi. Günlük konuşmada daha az duyulur oldu. Yine de özellikle yazılı dilde, davetlerde, resmi metinlerde hâlâ yerini koruyor.
Mesela bir toplantıda “Zaman ayırıp bizimle lütfeder misiniz?” denildiği zaman, aslında sadece “gelir misiniz?” denilmemiş oluyor — karşınızdakine bir onur, bir değer sunuluyor. Bu da kelimenin içinde taşıdığı “yüksekten verme” fikrini yakalamanıza olanak tanıyor.
—
3. Günümüzdeki yansımaları ve beklenmedik ilişkiler
Bugün “lütfetmek” kelimesini günlük konuşmada eskisi kadar sık duymuyor olabiliriz, ama içinde barındırdığı anlamlar hâlâ var. Peki nerelerde?
Resmî davetler: “Görüşlerinizi bizle lütfeder misiniz?” gibi cümlelerde kullanılıyor.
Yazılı metinlerde, nazik talep ifadelerinde: “Bize lütfeder misiniz…”
Eğitim‑kültür alanlarında, sanat aktivitelerinde: “Bu etkinliğe katılımınızı lütfederseniz…”
Dijital iletişimde belki alışmadığımız bir dil tonu olarak karşımıza çıkabiliyor: “Sayın kullanıcılarımız, geri bildiriminizi lütfeder misiniz?” gibi.
Beklenmedik ilişki olarak şunu düşünebiliriz: Günümüzde hızla gelişen sosyal medya ve dijital dilde “lütfetmek” yaklaşımı yerini “rich content”, influencer desteği, hızlı onay bekleme gibi yeni terminolojilere bırakmış durumda. Bir içerik üreticisi “beni lütfedin” der gibi değil, “beni destekleyin, beni takip edin” demeye başladı. Yani yardım etme, değer verme biçimleri değişti ama özü aynı: bir kıymet atfetme.
Başka bir açıdan bakarsak: Toplumsal nezaket krizleri olduğu zaman, “lütfetmek” kelimesinin taşıdığı incelik, kaybolan bir kültürel miras gibi görünüyor. İnsanlar artık sıradan ricalar yerine “destek verin”, “takip edin”, “beğenin” gibi daha direkt ifadeler kullanıyor. Belki de bu dönüşüm, dilin ruhunda bir değişime işaret ediyor.
—
4. Gelecekte “lütfetmek” ve benzeri kelimelerin potansiyel etkisi
Biraz ileriye bakalım: dijital çağda dil nasıl evrilecek? “Lütfetmek” gibi kelimeler unutulacak mı, yoksa yeniden mi yorumlanacak? Bazı senaryolar:
Yeniden canlanma: Sadelik ve nezaket arayan insanlar “lütfetmek” gibi kelimeleri bilinçli olarak kullanmaya başlayabilir. Retro dilin pop‑kültürde moda olması gibi bir akım oluşabilir.
Dijital versiyon: Dijital platformlarda “lütfet”mek yerine “destekle”, “katıl” gibi daha doğrudan eylemler öne çıkabilir; ama metinlerde yine “lütfeder misiniz?” gibi edebi ifadeler estetik katıyor olabilir.
Yabancı etkiler vs. yerli direnç: İngilizce ifade “please grace us with…” gibi kullanımlar artarken, Türkçede “lütfetmek” kökenli ifadeler belki azalabilir; ancak dil koruma bilinci olan çevrelerde bu tür kelimeler bilinçli olarak korunabilir.
Anlam değişimi: Belki ileride “lütfetmek” sadece “birisi bize vakit ayırır” anlamından çıkarak “bir içerik üreticisi bizi destekler” gibi yeni bir anlam kazanabilir. Yani bağlam değişebilir ama kelimenin yükü sürdürülebilir.
—
5. Sonuç: Neden “lütfetmek” kelimesine sahip çıkmalıyız?
Arkadaşlar, “lütfetmek” tek başına bir fiil değil; bir iletişim biçimi, bir nezaket duruşu, bir dil mirası. Yazarken, konuşurken dikkat ettiğimizde karşımızdakine verdiğimiz değeri, saygıyı gösteriyor. Günümüzde hızla geçen dil akışı içinde böyle kelimeler bizi yavaşlamaya, düşünmeye ve nezaketin değerini hatırlamaya davet ediyor.
Kısaca:
Doğru yazımı lütfetmek.
Anlamı: verme, söyleme, izin verme, alçak gönüllülük gösterme.
Günümüzde kullanım sıklığı azalsa da metinlerde değerli bir yer tutuyor.
Gelecekte dijital dilde dönüşse de anlamı korunabilir veya bilinçli kullanım sayesinde yeniden popülerleşebilir.
Seninle bu kelimeyi düşündükçe dilimizin zenginliğini bir kez daha hatırladım. Bir sonraki yazımızda yine birlikte başka bir kelimenin ardındaki kültürü keşfederiz.
[1]: “Lütfetmek nasıl yazılır – Sorumatik”
[2]: “Lütfetmek ne demek? Lütfetmek kelimesinin TDK sözlük … – Mynet”
[3]: “LÜTFETMEK Nedir? TDK Sözlük Anlamı – kelimeler”
[4]: “lütfetmek – Nedir Ne Demek”